ေရွ႔သုံးလွမ္းတုိး ေနာက္နွစ္လွမ္းျပန္ဆုတ္တဲ့ ျမန္မာ့မီဒီယာေလာက

ထက္ေအာင္ေက်ာ္ (၂၈-၀၂-၂၀၁၄)

၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပဲြကေန စတင္ခဲ့တယ္ပဲဆုိဆုိ၊ ၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပဲြျပီးမွာမွ တကယ္ျဖစ္ လာတာလုိ႔ပဲေျပာေျပာ၊ လက္ရွိသြားေနတဲ့ ျမန္မာနုိင္ငံ ဒီမုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္မွာ အျမင္ သာဆုံး တုိးတက္မႈကုိျပပါဆုိရင္ မီဒီယာေလာကကုိပဲ လက္ညိႈးထုိးျပရပါလိမ့္မယ္။

(သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ရွိတယ္ဆုိေပမဲ့ စေလာင္းေတြကိုသာ အားကိုးေနရဆဲ)

ဖမ္းဆီးခံ သတင္းသမားအားလုံးကုိ အက်ဥ္းေထာင္ေတြကေန လြတ္ေပးလုိက္တာ၊ စာေပဆင္ဆာအဖြဲ႔ ကုိ လုံး၀ဖ်က္သိမ္းလုိက္တာ၊ ပုဂၢလိကပုိင္ သတင္းစာေတြ ထုတ္ေ၀ခြင့္ေပးလုိက္တာ၊ ျပည္ပကေန၀င္ လာတဲ့ တခ်ိန္ကအတုိက္ခံဖက္ယိမ္းတဲ့ မီဒီယာေတြကို ျပည္တြင္းမွာအေျခခ်ခြင့္ေပးလုိက္တာ၊ နုိင္ငံတ ကာ မီဒီယာသမားေတြကို သတင္းေထာက္ ဗီဇာေပးျပီး ရန္ကုန္မွာ ရံုးခြဲေတြဖြင့္ခြင့္ေပးလုိက္တာေတြ ဟာ အခုနွစ္ပုိင္းအတြင္း မီဒီယာေလာကရဲ့ မဟာခုန္ျပန္ေက်ာ္လႊားမႈေတြေပါ့။

ဒါေပမဲ့ အဲဒါေတြဟာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈလုပ္ငန္းေတြစတင္ခါစ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၂ နဲ႔ ၂၀၁၃ အေစာပုိင္း ပုိင္းက ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့တုိးတက္မႈေတြသာျဖစ္ျပီး အခု ၂၀၁၃ ေနွာင္းပုိင္းနဲ႔ ၂၀၁၄ အေစာပုိင္းေတြမွာေတာ့ အေျခေနဟာ အရင္ကေလာက္ အရွိန္မေကာင္းေတာ့ဘူးလုိ႔ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေစာင့္ ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ ေတြက ထုတ္ေျပာလာပါတယ္။

''ျမန္မာနုိင္ငံရဲ့သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ၂၀၁၄ အေျခေနဟာ ၂၀၁၃ ထက္ေတာ့ ၆ ဆင့္ ပုိတုိးတက္လာပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့ ၂၀၁၃ တုန္းကဆုိရင္ ၂၀၁၂ အေျခေနထက္ ၁၈ ဆင့္ေတာင္ တက္လာတာေတြ႔ရ တယ္'' လို႔ နယ္ျခားမဲ့ သတင္းသမားကာကြယ္ေရးအဖဲြ႔ RSF ကေျပာပါတယ္။ ျပီးခဲ့တဲ့သတင္းပတ္က ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ Index ေခၚ တမၻာလုံးရွိ နုိင္ငံေပါင္း ၁၈၀ ရဲ့အေျခေနကုိ အဆင့္လုိက္ေဖၚျပတဲ့ အစီရင္ခံ စာအတြင္း အခုလုိ ေဖၚျပထားတာျဖစ္ပါတယ္။

စာရင္းအတိအက်ကုိေျပာရမယ္ဆုိရင္ နုိင္ငံေပါင္း ၁၈၀ မွာ ျမန္မာနုိင္ငံအေျခေနက ၁၄၅ ေနရာမွာရွိ ပါတယ္။ မႏွစ္က ၁၅၁ ေနရာမွာရွိခဲ့တဲ့အတြက္ ၆ ဆင့္ တက္လာတယ္လို႔ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၂ တုန္းကေတာ့ ၁၆၉ ေနရာကေန ၂၀၁၃ မွာ ၁၅၁ အထိတက္လာတဲ့အတြက္ ၁၈ ဆင့္အထိ ခုန္တက္လာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၂၀၁၃ နဲ႔စာရင္ ၂၀၁၄ ဟာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္တုိးတက္မႈ ႏႈန္းထား အရွိန္ျပန္က်သြားတယ္။ ၁၈ ဆင့္တုိးရာကေန ၆ ဆင့္သာတုိးေတာ့တဲ့အတြက္ ေရွ႔ ၃ လွမ္းတုိးျပီး ေနာက္ နွစ္လွမ္းျပန္ဆုတ္သြားတယ္လုိ႔ ဆုိလုိတာပါ။

၂၀၁၄ စာရင္းေတြအရ ျမန္မာထက္နိမ့္တဲ့နုိင္ငံေပါင္း ၃၀ ခန္႔ထဲမွာေတာ့ အိမ္နီးခ်င္းအာဆီယံနုိင္ငံေတြ ျဖစ္တဲ့ စင္ကာပူ၊ မေလးရွား၊ ဖိလပုိင္၊ လာအုိနဲ႔ ဗီယက္နမ္တုိ႔ပါ၀င္ေနတာ အံ့ၾသြဘြယ္ျဖစ္ပါတယ္။ တခါ ေတာင္အာရွဖက္က အိမ္နီးခ်င္းေတြျဖစ္တဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ သိရိလကာၤနဲ႔ ပါကစၥတုိ႔ဟာလဲ ျမန္မာ ရဲ့ေအာက္ကုိေရာက္ေနပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ျမန္မာရဲ့အဓိကမဟာမိတ္ တရုတ္နုိင္ငံဟာ ေအာက္ဆုံးက ေန ျပန္ေရတြက္ရင္ နံပတ္ ၆ ေနရာမွာရွိေနျပီး ေျမာက္ကိုးရီးယားကေတာ့ ေအာက္ဆုံးရဲ့ ဒုတိယ ေနရာမွာရွိေနတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ အေပၚဆုံး ၃ ေနရာကိုေတာ့ ဥေရာပတုိက္က ဖင္လန္၊ နယ္သာ လန္နဲ႔ ေနာ္ေ၀တုိ႔က ၃ နွစ္ဆက္တုိက္ ယူထားတာေတြ႔ရပါတယ္။

(ဒီနွစ္ သတင္းဆုေပးပဲြမွာ ေရဒီယုိနဲ႔ အြန္လုိင္းကိုပါ ထည့္ေပးလာမလား)

အေပၚဆုံးကုိေရာက္ဖို႔ ဒါမွမဟုတ္ ေနာ္ေ၀းနဲ႔ ဥေရာပတုိက္ရဲ့ မီဒီယာအဆင့္တန္းကိုမွီဖုိ႔ ျမန္မာနုိင္ငံ အေနနဲ႔ ေနာက္ထပ္အဆင့္ ၁၄၀ ေက်ာ္လုိေသးတယ္ဆုိေပမဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကာလ ၃ နွစ္ ေလာက္အတြင္း ေအာက္ဆုံးနီးပါးအဆင့္ကေန အဆင့္ေပါင္း ၃၀ ေလာက္ ခုန္တက္လာတယ္ဆုိတာ ဟာ နည္းတဲ့နႈန္းထားမဟုတ္ပါ။ ဒါေပမဲ့ ၂၀၁၄ မွာ ဘာေၾကာင့္ တုိးတက္နႈန္းက်သြားသလဲဆုိတာက ေတာ့ စဥ္းစားစရာျဖစ္လာေနပါတယ္။

အစိုးရနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ကေဆြးေႏြးေနတဲ့ မီဒီယာဥပေဒေတြဟာ နုိင္ငံတကာအဆင့္တန္းနဲ႔ ကိုက္ညီမႈမရွိ တဲ့အျပင္ တခ်ဳိ႔ဥပေဒေတြကို မီဒီယာသမားေတြနဲ႔ညွိနႈိင္းမႈမရွိပဲ အစိုးရက တဖက္သတ္ေဆာင္ရြက္ေန တာေတြဟာ လက္ခံနုိင္ဘြယ္မရွိဘူးလုိ႔ RSF ကေျပာပါတယ္။ ပုံနွိပ္ထုတ္ေ၀ျခင္းဆုိင္ရာ ဥပေဒမူၾကမ္း နဲ႔ အသံလႊင့္ျခင္းဆုိင္ရာ ဥပေဒမူၾကမ္းပါ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္ေတြကုိေပးလုိက္ရင္ ျဖစ္ေပၚလာမဲ့ အ က်ဳိးရလာဒ္အေပၚ အစိုးရဖက္က ဒြိဟျဖစ္ေနဆဲျဖစ္ပုံရတယ္လို႔ ေထာက္ျပထားပါတယ္။

နုိင္ငံေပါင္း ၁၈၀ ရဲ့အေျခေနကုိတန္းစီေျပာတာျဖစ္တဲ့အတြက္ အေသးစိပ္အခ်က္လက္ေတြေတာ့ အစီ ရင္ခံစာထဲမွာ မေတြ႔ရပါ။ ဒါေပမဲ့ အခုတေလာ ထြက္ေပၚလာေနတဲ့ မီဒီယာေလာက ေနာက္ျပန္ဆုတ္မႈ အခ်က္လက္ေတြကို ဒီေနရာမွာ စုစည္းတင္ျပရမယ္ဆုိရင္ Unity ဂ်ာနယ္မွ အမႈေဆာင္အရာရွိခ်ဳပ္ ဦး တင့္ဆန္း၊ သတင္းသမားေတြျဖစ္တဲ့ ကုိလူေမာ္နုိင္၊ ကုိပုိင္သက္ေက်ာ္၊ ကုိရာဇာဦးနဲ႔ ရံုးအဖြဲ႔မႈး ကုိ ေအာင္နုိင္ထြန္းတုိ႔ ၅ ဦးကုိ ႏုိင္ငံေတာ္လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္ေပါက္ၾကားမႈနဲ႔ စဲြခ်က္တင္ျပီး အစိုးရက ဖမ္းဆီစစ္ ေဆးေနပါတယ္။

တခါ ျပီးခဲ့တဲ့နွစ္ကုန္ပုိင္းကလဲ Eleven ဂ်ာနယ္မွ သတင္းသမားတဦးကုိ လာဒ္စားတဲ့သတင္းေရးသားမႈ နဲ႔ ေထာင္ဒဏ္ ၃ လ ခ်ံခဲ့ဖူးပါတယ္။ ေနာက္တခါ ျပီးခဲ့တဲ့နုိ၀င္ဘာလ ၁၄ ရက္ေန႔ကလဲ မုံရြာဖက္က ေၾကးနီမုိင္းဆႏၵျပပဲြကုိ သတင္းယူတဲ့ သတင္းေထာက္ႏွစ္ဦးရဲ႕ ဓာတ္ပုံေတြကို အာဏာပုိင္ေတြက အ တင္းအက်ပ္ဖ်က္ဆီးခုိင္းခဲ့တာမ်ဳိးလဲရွိခဲ့ပါေသးတယ္။

ဖမ္းဆီးေနွာက္ယွက္မႈကေန ကန္႔သန္႔ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြအေၾကာင္းကို ဆက္ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ရခုိင္ဖက္ မွာျဖစ္ပြါးခဲ့တဲ့ ပဋိပကၡနဲ႔ပတ္သက္ျပီး နုိင္ငံျခားသတင္းဌာနၾကီးတခုရဲ့ သတင္းေဖၚျပခ်က္ဟာ မွားယြင္း တယ္လုိ႔ျပန္ၾကား၀န္ၾကီးဌာနဖက္ကယူဆတဲ့အတြက္ အဲဒီသတင္းဌာနက သတင္းေထာက္ေတြ အပါ ၀င္ နုိင္ငံျခားသတင္းေထာက္ေတြကုိ ဂ်ာနယ္လစ္ဗီဇာထုတ္ေပးမႈ တင္းက်ပ္လုိက္္တယ္လို႔သိရပါတယ္ ။

ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ အစိုးရပုိင္မီဒီယာနဲ႔ ပုဂၢလိကပုိင္ မီဒီယာေတြရဲ့အားျပိဳင္မႈၾကီးထြားလာျခင္းလုိ႔ ေျပာရမယ္ထင္ပါတယ္။ ပုဂၢလိကပုိင္ သတင္းစာနဲ႔ဂ်ာနယ္ေတြက အစိုးရသတင္းစာမွာသြားထည့္တဲ့ ေၾကာ္ျငာေတြကုိ အစိုးရသတင္းစာက ဆင္ဆာျဖတ္လုိက္ပါတယ္။ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ အစိုးရအဖြဲ႔ တြင္းက အေရးၾကီးသတင္းေတြကို ပုဂၢလိကပုိင္သတင္းေလာကဆီမေပးပဲ အစိုးရပုိင္းမီဒီယာေတြကုိ သာ ဦးစားေပးထုတ္ေပးေနတယ္။ ျပန္ၾကားေရး၀န္ၾကီးဌာနဟာ နုိင္ငံေတာ္ဘ႑ကုိအသုံးျပဳးျပိး ပုဂၢလိ က မီဒီယာေလာကအေပၚ အနုိင္က်င့္ေနတယ္ဆုိတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြထြက္လာေနပါတယ္။

ဒါက ပုဂၢလိက မီဒီယာသမားေတြအေပၚ အစိုးရဖက္က ဖိနွိပ္လာမႈအပုိင္းပါ။ ဒီၾကားထဲ ပုဂၢလိကပုိင္ မီဒီယာေလာကမွ သတင္းသမားေတြဟာ သတင္းက်င့္၀တ္ကိုမသိဘူး၊ စံခ်ိန္စံညႊန္း မမီဘူးဆုိတဲ့ စြပ္စြဲ ခ်က္ေတြလဲ ထြက္လာေနပါတယ္။ ေရွ့မွာတင္ျပခဲ့တဲ့ Unity ဂ်ာနယ္ရဲ့ သတင္းေဖၚျပမႈကိုေတာင္ သ တင္းက်င့္၀တ္နဲ႔မညီဘူး၊ စံခ်ိန္စံညႊန္းကိုမသိဘူးဆုိျပီး ေ၀ဖန္တဲ့ လူေတြလဲရွိလာေနပါတယ္။

တခါ အခုရက္ပုိင္းအတြင္းထုတ္ေ၀တဲ့ နာမည္ၾကီးဂ်ာနယ္တခုမွ နာမည္ၾကီး အဆုိေတာ္လူငယ္တဦး ရဲ့ေဆာင္းပါးထဲမွာလဲ သူကုိ အင္တာဗ်ဳးလာလုပ္တဲ့ သတင္းသမားဟာ မူးရူးေနတဲ့အျပင္ အင္တာဗ်ဳး မဲ့အေၾကာင္းအရာကိုလဲ ဘာမွၾကိဳတင္ေလ့လာမထားဘူး။ အိမ္စာလဲ လုပ္မလာဘူး။ သူ႔အမည္ကို ေတာင္ မွန္ေအာင္မေခၚတတ္ဖူး။ မီဒီယာသမားေတြဟာ ဖြ ဖုိ႔ေလာက္၊ ေစာင္ေရမ်ားေအာင္ေလာက္ပဲ စိတ္၀င္စားေနတယ္ဆုိျပီး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္ထားတာေတြ႔ရပါတယ္။

ဒီလုိနွစ္ဖက္အျမင္ေတြ ျငင္းခုန္လုိ႔ေကာင္းတုန္းမွာ ျမန္မာနုိင္ငံရဲ့ ပထမ ဆုံး မီဒီယာေက်ာင္းျဖစ္တဲ့ Myanmar Journalism School ကုိ ဒီနွစ္ထဲ ဖႊင့္နုိင္ဘြယ္ရွိတယ္လို႔ သတင္းေတြထြက္လာ ပါတယ္။ ပြင့္လင္းကာစ ျမန္မာ့မီဒီယာေလာကမွာ အေတြ႔အၾကံဳရွိသူ၊ နုိင္ငံတကာအဆင့္မွီသူ သတင္း သမားေတြနည္းေနေသးလုိ႔ ဒီလုိေက်ာင္းေတြဖြင့္တာကုိ မူအရၾကိဳဆုိသင့္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီေက်ာင္းကုိ ျပန္ၾကားေရး၀န္ၾကီးဌာနက ခ်ဳပ္ကုိင္ဖုိ႔ျပင္ေနတဲ့အတြက္ မီဒီယာသမားေတြက မေက်မလည္ျဖစ္ေန တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။

အနွစ္ျပန္ခ်ဳပ္ရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျမန္မာ့မီဒီယာေလာက တုိးတက္မႈအေျခေနဟာ နုိင္ငံေရးအသြင္ကူး ေျပာင္းမႈလုပ္ငန္းစဥ္တုိးတက္ျခင္းနဲ႔ တုိက္ရုိက္ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ နုိင္ငံေရးအသြင္ကူးေျပာင္းမႈတုိး တက္မွ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္လဲ တုိးတက္သလုိျဖစ္ေနပါတယ္။ ဆုိလုိတာကေတာ့ ဥပေဒေတြ၊ မူလ ရပုိင္ခြင့္ေတြ၊ Institutions ေတြအရ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကို အေသအခ်ာကာကြယ္ေပးထားတဲ့ အ ဆင့္ဆီမေရာက္ေသးပါ။

(လႊတ္ေတာ္မ်ားေဆြးေႏြးေနတဲ့ မီဒီယာဥပေဒေတြက ဘယ္ေလာက္အထိ အာမခံခ်က္ရွိမလဲ)

နုိင္ငံေရးအေျခေနအရ ၾကည့္ေပ်ာ္ရႈေပ်ာ္ျဖစ္ေအာင္ ေပးထားတဲ့သေဘာ၊ သမၼတကျဖစ္ျဖစ္၊ လႊတ္ ေတာ္ဥကၠဌကျဖစ္ျဖစ္၊ ျပန္ၾကားေရး ၀န္ၾကီးကျဖစ္ျဖစ္ ပုဂၢိဳလ္ေရးၾသဇာအရ ေပးထားတဲ့အဆင့္မွာသာ ရွိေနျပီး ဥပေဒအရ၊ Institutions အရ အာမခံထားတဲ့အဆင့္ မေတြ႔ရေသးပါ။ ဒါေၾကာင့္ နုိင္ငံေရးအ ေျခေနမေကာင္းတာနဲ႔ ရထားတဲ့မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ေတြလဲ ခ်က္ခ်င္းျပန္ဆုံးရံႈးသြားနုိင္ပါတယ္။

တနည္းအားျဖင့္ေျပာမယ္ဆုိရင္ ေရွ့သုံးလွမ္းတုိးျပီး ေနာက္နွစ္လွမ္း ျပန္ဆုတ္သြားတဲ့အေျခေနမ်ဳိး ထပ္ မၾကံဳရေလေအာင္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ (ယာယီ) အပါ၀င္ မီဒီယာသမားအားလုံးက စည္းလုံးညီညြတ္ စြာနဲ႔ ရပ္တည္တုိက္ပဲြ၀င္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ စာနယ္ဇင္းဆုိတဲ့ ပုံနွိပ္မီဒီယာအျပင္ အသံလႊင့္မီဒီယာ ျဖစ္တဲ့ ေရဒီယုိနဲ႔ ရုပ္ျမင္သံၾကားဖက္က သတင္းသမားေတြ၊ အြန္လုိင္းမီဒီယာလုိ႔ေခၚတဲ့ အင္တာနက္ အေျခ ခံမီဒီယာသမားေတြပါ ပါ၀င္ခြင့္ရတဲ့ မီဒီယာေကာင္စီကုိအခုိင္မာဖြဲ႔ျပီး အာဏာပုိင္အဖြဲ႔မ်ဳိးစုံးရဲ့ ဖိနွိပ္မႈ ေတြကုိ တြန္းလွန္ဖုိ႔၊ မီဒီယာအခြင့္ေရးအျပည့္အ၀ရေအာင္ လက္တဲြေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ အေရးတၾကီးလုိအပ္ ေနပါေၾကာင္း တင္ျပလုိက္ရပါတယ္။    ။

http://www.htetaungkyaw.net/