ဒီရက္ပိုင္း အီဂ်စ္တြင္ျဖစ္ပြားေသာ အၾကမ္းဖက္အနိ႒ာ႐ုံမ်ားသည္ စစ္တပ္ လက္ရွိအစိုးရက တစ္ဖက္၊ ျဖဳတ္ခ်ခံသမၼတ မိုဟာမက္ေမာ္စီကို ေထာက္ခံသူမ်ား ကတစ္ဖက္ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈမ်ား ျဖစ္ၾကရာမွ ေပၚေပါက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရး အက်ပ္အတည္းမ်ား ျဖစ္ေနေသာ ဒီရက္ပိုင္း မ်ားအတြင္း စုစုေပါင္း ၂၇၈ ဦး ေသဆုံး ခဲ့ရာ ၂၃၅ဦးက အရပ္သားမ်ားျဖစ္သည္။ ၾကားျဖတ္အစိုးရ၏ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္မိုဟာမက္အီဘရာဟင္က ရဲအရာရွိ ၄၃ဦး ေသဆုံးသြားသည္ဟု ေျပာဆိုထားသည္။ "ဒါဟာ စစ္ခင္းလိုက္တာပဲ" ကိုင္႐ိုတြင္ သပိတ္စခန္းမ်ား အႀကီးအက်ယ္ ဝင္စီးၿဖဳိခြင္းရာမွ လြတ္ေျမာက္လာသူ တစ္ဦးက ဆိုသည္။ ၾသဂုတ္လ ၁၅ ရက္ေန႔ ၾကာသပေတးေန႔အထိ အၾကမ္းဖက္မႈ ေရခ်ိန္က တိုးတိုးလာေနသည္။ မိုဟာမက္ေမာ္စီကို ေထာက္ခံသည့္အုပ္စုေတြက ရဲစခန္း၊ အစိုးရေဆး႐ုံႏွင့္ အစိုးရ႐ုံးမ်ားကို ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ၾကသည္။ ကာဖ်ဴး ေခၚ ညအျပင္မထြက္ရအမိန္႔ ထုတ္ထားခ်ိန္ျဖစ္သည္။ အီဂ်စ္တပ္ေတြလည္း ထပ္တိုးၿပီး ကိုင္႐ိုႏွင့္ ဂီဇာအဝင္ေဒသေတြမွာ ေနရာယူ ထားသည္။ လမ္းမေပၚ တိုက္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ ဘဏ္မ်ားပိတ္ထားရၿပီး အီဂ်စ္စေတာ့ ေဈးကြက္လည္း ရပ္နားသြားေတာ့သည္။
ဘယ္သူ႔အလြန္လဲ
အီဂ်စ္ကို ႏွစ္၃၀ အုပ္စိုးခဲ့ေသာ အာဏာရွင္ ဟိုစနီမူဘာရက္ကို ၂၀၁၁ခုႏွစ္ တြင္ လူထုတိုက္ပြဲျဖင့္ ျဖဳတ္ခ်လိုက္ခဲ့ၿပီး အီဂ်စ္၏ ပထမဆုံး ဒီမိုကေရစီေ႐ြးေကာက္ပြဲ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ မြတ္ဆလင္ညီေနာင္မ်ား အစၥလာမၼစ္အုပ္စု၏ ေခါင္းေဆာင္ မိုဟာမက္ေမာ္စီက ၂၀၁၂ ေ႐ြးေကာက္ပြဲတြင္ အႏိုင္ရခဲ့ၿပီး သမၼတျဖစ္လာသည္။ သို႔ေသာ္ သူလည္း စစ္တပ္ကျဖဳတ္ခ်ျခင္းကို ၿပီးခဲ့သည့္လက ခံလိုက္ရေလသည္။ အဖမ္းခံရၿပီးကတည္းက မိုဟာမက္ ေမာ္စီကို မည္သည့္ေနရာ၌ ခ်ဳပ္လို႔ခ်ဳပ္ ထားမွန္းမသိၾကေပ။ သူ႔ကိုေထာက္ခံသည့္ မနည္းမေနာ လူအုပ္ႀကီးကလည္း စစ္တပ္ ဆန္႔က်င္ေရး၊ မိုဟာမက္ေမာ္စီကို ျပန္လႊတ္ေပးၿပီး သမၼတျပန္လုပ္ခိုင္းေရးတို႔ကို အုတ္ေအာ္ေသာင္းတင္း ေတာင္းဆိုေနၾကေပသည္။ အီဂ်စ္အစိုးရသစ္ ကလည္း သူတို႔ ေတာင္းဆိုတာကို လုံးဝလက္မခံေပ။ ဆႏၵ ျပပြဲမ်ားကို ျပစ္တင္တိုက္ခိုက္လိုက္ၿပီး သီတင္းပတ္ေျခာက္ပတ္ၾကာ စခန္းခ် ဆႏၵျပေနၾကေသာ သပိတ္စခန္းမ်ားကို လူစုခြဲဖို႔ သတိေပးလိုက္ကာ မရပါက အင္အားသုံးၿပီး ဝင္သိမ္းမည္ဟုလည္း ရာဇသံေပးလိုက္သည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ ၾသဂုတ္လ ၁၄ရက္ေန႔ ဗုဒၶဟူးေန႔က ေျပာသည့္အတိုင္း တကယ္ လုပ္ခဲ့ရာ လူ၁၄၀ေက်ာ္ခန္႔လည္း ေသဆုံးသြားခဲ့သည္။
ေရရွည္အက်ပ္အတည္း၏ အစ
ဘယ္သူက ဘယ္သူ႔ကို တိုက္ေနတာလဲ၊ ဘယ္သူက ေသနတ္ေတြ ထုတ္ပစ္ေနသလဲ၊ ဘယ္သူ႔ကို အျပစ္တင္ရမလဲ ဆိုသည့္ ေမးခြန္းမ်ားအတြက္ အေျဖေတြက အီဂ်စ္၏အတိတ္၊ လက္ရွိအေျခအေနႏွင့္ အနာဂတ္ေရးရာ တို႔အနက္ မည္သည့္ အရာကိုကိုင္၍ ျငင္းခုံမည္နည္း ဆိုသည့္ ရပ္တည္ခ်က္ကို မူတည္လ်က္ အေျပာင္းအလဲမ်ား ရွိႏိုင္ေပသည္။ တစ္ဖက္တြင္ ဆႏၵျပသူေမာ္စီဘက္ ေတာ္သားမ်ားက အစိုးရတပ္မ်ားသည္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵျပေနၾကသူမ်ားကို ထိုးစစ္သဖြယ္ တိုက္ခိုက္ၾကေၾကာင္း ေျပာဆိုထားသကဲ႔သို႔ လုံၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားကို ပစ္မွတ္ထားၿပီး တိုက္ခိုက္ၾကရန္ မြတ္ဆလင္ညီေနာင္မ်ား ဘက္ကလည္း အံ့ဖြယ္ေျပာဆိုမႈမ်ား ရွိေပသည္။ မြတ္ဆလင္ညီေနာင္ မ်ားက လက္နက္မ်ားျဖင့္ အရပ္သားမ်ားကို ပစ္ခတ္သတ္ျဖတ္ေနသည့္ ဗီဒီယိုဖိုင္ ရွိေၾကာင္း သတင္းလည္း ထြက္ေနသကဲ႔သို႔ မြတ္ဆလင္ညီေနာင္ မ်ားကလည္း သူတို႔ မဟုတ္ပါေၾကာင္း ျပန္ျငင္းဆန္ထားသည္။ ယခုေတြ႔ျမင္ေနရသည့္ ၿဖဳိခြင္းပြဲမ်ားသည္ ၾကားျဖတ္အစိုးရႏွင့္ လုံၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ား၏ လမ္းမမ်ားကို ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားေရး လုပ္ေဆာင္မည့္ အလြန္ရွည္ၾကာၿပီး ေသြးေျမက်ႏိုင္ေသာ စစ္ပြဲႀကီး၏အစဟုသာ ယူဆမိေၾကာင္း ကိုင္႐ိုမွ CNN သတင္းေထာက္ အာဝါဒမြန္က သုံးသပ္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ႏိုင္ငံတကာဖိအား
ဆႏၵျပလူအုပ္မ်ားကို ေသြးေျမက် ၿဖဳိခြင္းမႈမ်ားအတြက္ ႏိုင္ငံတကာက စိုးရိမ္တႀကီး ေဝဖန္႐ႈတ္ခ်မႈမ်ား ျပဳလုပ္ၾကေပသည္။ အလြန္ဆိုးဝါးေသာ အျဖစ္အပ်က္မ်ား ျဖစ္ခဲ့ျခင္းသည္ အမ်ဳိးသားျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ ထိုးႏွက္ခ်က္မ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး ဂြၽန္ကယ္ရီက ေျပာဆိုခဲ့သည္။
ဥေရာပသမဂၢ EU ၏ ႏိုင္ငံျခားေရးရာ ေပၚလစီ အႀကီးအကဲ ကက္သရင္းအက္ရွ္တန္ ႏွင့္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဘန္ကီမြန္းတို႔ကလည္း အင္အားသုံးၿပီး ၿဖဳိခြင္းျခင္းကို ေဝဖန္ ျပစ္တင္ခဲ့ေသးသည္။ ၿဗိတိန္၊ ဂ်ာမနီ၊ ျပင္သစ္ႏွင့္ တူရကီ ႏိုင္ငံ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကလည္း အီဂ်စ္ ဒီမိုကေရစီေရးႏွင့္ အၾကမ္းဖက္ၿဖဳိခြင္းျခင္းမ်ားကို ေဝဖန္ထားသည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ၾသဂုတ္လ ၁၅ရက္ေန႔တြင္ အီဂ်စ္အစိုးရက တစ္လၾကာအေရးေပၚ အေျခအေန ေၾကညာလိုက္သည္။ ကိုင္႐ို အပါအဝင္ အျခားျပည္နယ္မ်ားစြာ အက်ဳံးဝင္သည္။ အီဂ်စ္ျပည္သူမ်ားသည္ ဟိုစနီမူဘာရက္ လက္ထက္တစ္ေလွ်ာက္လုံး ခြင့္ျပဳခ်က္မရဘဲ မစုစည္းရျခင္း၊ လြတ္လပ္စြာ ေျပာေရးဆိုခြင့္ကို ကန္႔သတ္ခံခဲ့ရျခင္းႏွင့္ ရဲကထင္တိုင္း မသကၤာမႈျဖင့္ ဖမ္းႏိုင္ျခင္း စသည့္ အေျခအေနမ်ားျဖင့္ ေနခဲ့ရေပသည္ျဖစ္ရာ ယခု ထိုအေျခအေနသို႔ ျပန္ေရာက္ျခင္းဟု ဆိုရေပမည္။
နိုင္ငံတကာက အီဂ်စ္ကို မည္သို႔ပင္ ေဝဖန္တိုက္တြန္းမႈမ်ား ရွိေနေသာ္လည္း ၾကားျဖတ္အစိုးရ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဟာဇမ္အယ္ဘီဘလာဝီက အင္အားသုံး ၿဖဳိခြင္းျခင္းကို ႐ုပ္သံမိန္႔ခြန္းတြင္ ကာကြယ္ေျပာဆို သြားခဲ့ေပသည္။ အသက္မ်ားဆုံး႐ႈံးရ သည့္အတြက္ ဝမ္းနည္းရပါေၾကာင္း ႏွင့္ အေရးေပၚအေျခအေန ေၾကညာထားျခင္းကို အျမန္ဆုံး႐ုပ္သိမ္းႏိုင္ေအာင္ ႀကဳိးစားသြားမည္ ဟုလည္း ကတိျပဳသြားသည္။
မိုဟာမက္ေမာ္စီကို ေဝဖန္သူ တစ္ဦးျဖစ္ေသာ ဘာသာေရးမစြက္ေသာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ မိုဟာမက္အယ္ဘာရာဒီက လက္ရွိ ၾကားျဖတ္အစိုးရတြင္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဒုတိယဝန္ႀကီးအျဖစ္ ဝင္ေရာက္ တာဝန္ယူေပးေနရာမွ ထြက္စာ တင္လိုက္သည္။ လက္ရွိအစိုးရ၏ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ မ်ားကို သေဘာမတူကာ ေသြးေျမက် ေနမႈမ်ားကို တာဝန္မယူႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ႏုတ္ထြက္သည္ဟု ေျပာၾကားသြားခဲ့သည္။ မိုဟာမက္အယ္ဘာရာဒီ၏ ယခုကဲ႔သို႔ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ႏိုင္ငံေရးမဟာမိတ္ မ်ားက ေမးခြန္းထုတ္လ်က္ ရွိၾကၿပီး တိုင္းျပည္၏ ယခုလို အက်ပ္အတည္း အခ်ိန္မွာမွ ယင္းသို႔ လုပ္ရသေလာဟု ေဝဖန္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။
လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသည့္ Human Rights Watch အဖြဲ႕ဆိုလွ်င္ မြတ္ဆလင္ညီေနာင္မ်ားက လူနည္းစု အီဂ်စ္ ေကာ့ပ္တစ္ခရစ္ယာန္မ်ားအား အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္ေနမႈမ်ားကို ျပင္းထန္စြာ ေဝဖန္သကဲ႔သို႔ အစိုးရက အစၥလာမ္ဝါဒီ ညီေနာင္မ်ားကို ၿဖဳိခြင္း ျခင္းကိုလည္း ျပစ္တင္ေျပာဆိုခဲ့သည္။ မြတ္ဆလင္ညီေနာင္မ်ားတြင္ လြတ္လပ္စြာ ဆႏၵျပပိုင္ခြင့္ ရွိေၾကာင္း၊ လက္နက္မ်ား သုံးလ်က္ ၿဖဳိခြင္းရန္ မသင့္ေၾကာင္း Human Rights Watch မွ အမႈေဆာင္ဒါ႐ိုက္တာ ကန္နာ႐ုသ္က ေဝဖန္ခဲ့ေပသည္။
မေရရာမႈ ေခ်ာက္ကမ္းပါး
မူဘာရက္ကို ျဖဳတ္ခ်လိုက္ၿပီး ဒီမိုကေရစီႏွင့္အတိၿပီးေသာ အမ်ဳိးဘာသာ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေသာ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး ျဖစ္လာရမည့္အစား အကြဲအၿပဲ ေခ်ာက္ကမ္းပါးက ပိုၿပီးနက္လာသည္။ မိုဟာမက္ေမာ္စီ သမၼတျဖစ္ေတာ့ ပိုၿပီးဆိုးလာသည္။ ေမာ္စီလက္ထက္တြင္ အာဏာရွင္ ျပန္ဆန္ လာသည္။ ညီေနာင္မ်ားအင္အားစု၏ အစၥလာမၼစ္မူဝါဒမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးထဲ ဆြဲသြင္းလာသည္။ အားလုံးပါဝင္ေသာ ျဖစ္စဥ္ကို မေဖာ္ေဆာင္ဘဲ လြတ္လပ္မႈႏွင့္ တရားမွ်တမႈ မ်က္ႏွာစာတြင္ အႏုတ္ လကၡဏာ ျပလာသည္။ မိုဟာမက္ေမာ္စီကို ရာထူးမွျဖဳတ္ခ် လိုက္ျခင္းသည္ လမ္းေပၚထြက္ေနေသာ မြတ္ဆလင္ညီေနာင္မ်ား လိုလားသူမ်ားကို မီးထိုးေပးလိုက္သကဲ႔သို႔ ျဖစ္သြားေပသည္။ အီဂ်စ္ၾကားျဖတ္အစိုးရႏွင့္ စစ္တပ္သည္ ေမာ္စီလိုလားေသာ ဆႏၵျပသူမ်ားကို ႏွိမ္နင္းလိုပါက လြယ္လြယ္ႏွင့္ ရလိမ့္မည္ ေတာ့မဟုတ္ပါေပ။ အခ်ိန္ၾကာလိမ့္မည္။ ေသြးထြက္သံယိုမ်ား အီဂ်စ္ႏိုင္ငံေရးအခင္း အက်ဥ္းတြင္ ထပ္တိုးလာဖြယ္ရွိသည္။ မေရရာမႈ ေခ်ာက္ကမ္းပါးက နက္သည္ထက္ နက္လာေနသည္။ အမ်ဳိးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး မွာကား အလွမ္းေဝး ေနဆဲျဖစ္သည္။
အီဂ်စ္အက်ပ္အတည္း ရက္စြြဲမ်ား
ဇူလိုင္လ ၃ ရက္ အီဂ်စ္သမၼတမိုဟာမက္ေမာ္စီကို လူထုကန္႔ကြက္ဆႏၵျပမႈမ်ား ရက္အတန္ၾကာျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး စစ္တပ္ကျဖဳတ္ခ်ခဲ့သည္။
- ဇူလိုင္လ ၄ရက္ မိုဟာမက္ေမာ္စီကို လိုလားသူမ်ားက ၿမဳိ႕ေတာ္ကိုင္႐ိုရွိ အဓိက ေနရာႀကီးႏွစ္ခုကို သပိတ္စခန္းဖြင့္ကာ ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။
- ဇူလိုင္လ ၂၇ ရက္ ရာဘာအယ္အဒါဝီရာတြင္ လုံၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ ဆႏၵျပသူ အင္အားစုမ်ား ထိပ္တိုက္ျဖစ္ၿပီး လူ ၇၀ ေက်ာ္ ေသဆုံးခဲ့ရသည္။
- ၾသဂုတ္လ ၁၄ရက္ အဓိကသပိတ္စခန္းမ်ားကို ဝင္ရွင္းျခင္းႏွင့္ ေမာ္စီလိုလားသူ ဆႏၵျပပြဲမ်ားကို ႏိုင္ငံအႏွံ႔ ၿဖဳိခြင္းျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ေလရာ စုစုေပါင္း လူ ၂၇၈ ဦး အနည္းဆုံး ေသဆုံးခဲ့ရသည္။
- ၾသဂုတ္လ ၁၅ ရက္ ႏိုင္ငံတကာေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ လူ႔အခြင့္အေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက အီဂ်စ္ ၾကားျဖတ္အစိုးရကို ေဝဖန္ခဲ့သည္။
- ၾကားျဖတ္အစိုးရက အေရးေပၚအေျခအေန ေၾကညာခဲ့ၿပီး ညမထြက္ရအမိန္႔ ထုတ္ျပန္ထားသည္။ ျပည္သူ႔လုံၿခံဳေရးရာ ကိစၥမ်ားကို ေဆာင္႐ြက္ရန္ ရဲတပ္ဖြဲ႕ကို စစ္တပ္က ကူညီမည္ဟုဆိုသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္လုံၿခံဳေရးကို ထိခိုက္မည္ဟု ယူဆသူမ်ားကို ရဲက အခ်ိန္မေ႐ြး ဖမ္းဆီးစစ္ေဆးႏိုင္ၿပီး လူထုလႈပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္ ယာဥ္အသြား အလာကို ကန္႔သတ္ထားလိုက္သည္။ သတင္းအခ်က္အလက္ ပို႔ျခင္းႏွင့္ မီဒီယာမ်ားကို ေစာင့္ၾကည့္လ်က္ရွိသည္။
သန္႔ဇင္စိုး
Post a Comment